زعفرانیه سبزوار

روستای تاریخی و گردشگری زعفرانیه سبزوار؛ می‌تواند یک مقصد دلنشین باشد

سفری به رنگ طلای سرخ

به قول شاعر، «پاییز می‌رسد که مرا مبتلا کند...». این جمله شرح جامعی از حال و هوای این روزهاست. رمق تابستان رفته است و بوی پاییز می‌آید. برگ‌های زرد درختان زیر پای عابران ، گواهی می دهند که پاییز زیر پوست تابستان خزیده است اما در این هوای خوب و در اندک فرصت باقی مانده از تعطیلات مدرسه‌ای‌ها، باید فرصت را مغتنم شمرد  و دل به جاده زد. نیت، یک سفر دور و دراز نیست، همین بیخ گوشمان، انبوهی از جاذبه‌های گردشگری وجود دارد که خیلی از ما، آن‌ها را ندیده و لذت نبرده‌ایم.

پس این هفته تنبلی را کنار بگذارید و همراه «راه بلد» به یک مقصد زیبا و تاریخی بیایید. روستای «زعفرانیه» که علاوه بر زعفرانش به دلیل جاذبه‌های تاریخی‌اش نیز شهرت دارد.

چطور بریم؟

روستای زعفرانیه از توابع بخش مرکزی شهرستان سبزوار است که  در 35 کیلومتری شرق این شهر و در حاشیه جاده اصلی سبزوار- نیشابور قرار گرفته است. این روستا در تابستان‌ها نسبتاً گرم و در زمستان‌ها سرد و خشک است اما این روزها هوایی ملایم و خنک دارد.این روستا در میان دشت، قرار گرفته و اطراف آن را کوه‌های بلندی محصور کرده‌اند. از کوه چشمه سوخته بگیرید تا کوه رودکی. اما 9کیلومتر دورتر از روستا و در ضلع شمال شرقی آن دره اِولَر قرار گرفته است، به ضمیمه آن «تنگه سیاه» نیز وجود دارد که در هشت کیلومتری جنوب روستا جاخوش کرده است. وجود رودخانه  دایمی کال شور در سه کیلومتری جنوب آن، طبیعت پیرامونی آن را کامل کرده و بر زیبایی‌های این منطقه افزوده است. خلاصه آن‌هایی که این روستا، مقصد سفرشان است، در حاشیه آن با دیدنی‌های زیادی مواجه می‌شوند.

قصه‌اش چیه؟

قدمت روستای زعفرانیه، حداقل به بیش از پنج قرن پیش می رسد. آب‌انبار، کاروان سرای شاه عباسی، یخ دان و قلعه قدیمی روستا، گواه کهن سالی آن است و این که روزگاری این آبادی برای خودش برو و بیایی داشته است.این روستا، از قدیم در مسیر ارتباطی شهرهای سبزوار- نیشابور- مشهد قرار داشته و کاروان سرای شاه عباسی آن معروف است. قدمت این کاروان سرا به دورۀ صفویه می رسد. در برخی منابع قدیمی نام روستا را به مرغوبیت زعفران آن نسبت داده‌اند، نامی که پُربیراه نیست.سقف خانه‌های روستا عموماً مسطح و دیوارهای آن با گل اندود شده است. بافت مسکونی روستا، با محیط طبیعی پیرامون آن، تناسب و هماهنگی جالب توجهی دارد. کالبد ‌خانه‌های روستاییان تحت تاثیر شرایط اقلیمی، نوع فعالیت و معیشت خانوارها شکل گرفته است.مصالح به کار رفته در ساخت بناهای قدیمی گل، سنگ، خشت و چوب است. خانه‌های جدید با مصالح سیمان، گچ، تیرآهن و مانند این‌ها ساخته می‌شود.

چی می‌بینیم؟

روستای زعفرانیه، به دلیل موقعیت طبیعی مناسب، چشم اندازهای ارتفاعات، باغ‌ها، مزارع سرسبز و سواحل رودخانه، به ویژه در فصول بهار، تابستان و پاییز، از زیبایی و طراوت، سرشار است و قابلیت‌های گردشگری ارزشمندی دارد.انواع گل‌ها و گیاهان دارویی مانند شاه تره، گل ختمی، پرسیاوشان، گل گاوزبان و خاکشیر در دامنه ارتفاعات پیرامونی این روستا، مشتریان خاص خود را دارد. باغ‌های زیبا و سرسبز روستای زعفرانیه، از دیگر جاذبه‌‌های طبیعی روستا به شمار می‌آید که چشم‌ انداز زیبایی در فصول مختلف سال دارد؛ به ویژه حالا که پاییز، سیمای آن‌ها را رنگین کرده است.

چی داره؟

در این روستا ابنیه تاریخی شاخصی وجود دارد که دیدنشان به نیت هم‌نشینی با تاریخ، دور از لطف نیست.کاروان سرای زعفرانیه: اهالی برای شما خواهند گفته که این کاروان سرا مربوط به دوره صفویه و در سال 64 ثبت ملی شده است. کاروان سرای فعلی که قدمت آن احتمالا به دوره قاجار می رسد، بر روی بنای متروکه‌ کاروان سرا مربوط به دوره صفوی و سلجوقی احداث شده و دارای آب‌انباری در ضلع جنوب غربی است. کاروان سرا از نوع چهار ایوانی و دارای حیاط مرکزی و اصطبل‌هایی در اطراف آن است. در بعضی از طاق نماها، تزیینات مقرنس وجود دارد. پلان ریتم، تقارن و تعادل دارد و ساخت آن متاثر از سبک آذری و آجرکاری‌های آن متاثر از سبک رازی است. این مجموعه در حقیقت در دوره قاجار بازسازی شده است.آب انبار زعفرانیه که در داخل روستا قرار دارد، از آثار دوره قاجار است.یخ دان یا یخچال قدیمی روستا: در گذشته، در زمستان آن را پر از یخ و در فصل تابستان از آن استفاده می کردند. این یخ دان، یکی از بناهای قدیمی روستاست که مورد توجه گردشگران قرار دارد.از دیگر جاذبه‌های تاریخی روستا می‌توان به مهمان سرای دوران قاجاری، حمام قدیمی، آسیاب قدیمی و قلعه کهن روستا اشاره کرد که به ثبت ملی رسیده‌اند و برای خود جاذبه‌های تاریخی استخوان‌داری به شمار می‌آیند.اما اگر در این سفر با اهالی این روستا همسفره شدید، حتما پیش رویتان غذاهای محلی می‌گذارند که انواع اشکنه، کله جوش، دانه جوش، قوروت جوش، گوجه جوش و قرمه