در جست‌و‌جوی سکوت!

یکی از بحران‌های امروز کلان‌شهرها، آلودگی صوتی است و در حالی که آستانه تحمل آلودگی‌های صوتی برای انسان ۶۵ دسی بل اعلام شده در بعضی از مناطق کشور تا ۹۱ دسی بل رسیده‌است؛ نقش ما در این بین چیست؟

نویسنده : یاسمین مشرف |

معمولا وقتی درباره آلودگی فکر می‌کنیم، تصاویری از شهرهای پردود، سواحل پر از زباله و آب‌های آلوده در ذهن‌مان شکل می‌گیرد. کمتر کسی آلودگی صوتی را هم یکی از انواع آلودگی‌ به حساب می‌آورد. این درحالی است که ما هر روز در معرض صداهای غیرقابل تحملی قرار داریم که به سلامت‌ جسم و روان‌مان آسیب می‌رساند. مهم‌تر این‌که آلودگی صوتی در همه جا وجود دارد، در خانه، محل کار، مکان‌های عمومی، جاده‌ها، فروشگاه‌ها و حتی هنگامی که ما در حال لذت بردن از یک روز خوب در کنار ساحل دریا یا پارک هستیم! آلودگی صوتی دقیقا چیست، چه عوارضی دارد، چطور می‌توانیم این آسیب‌ها را کاهش دهیم، مهم‌ترین منابع آلودگی صوتی در شهرها چیست و ... ؟ پرونده امروز برای پاسخ دادن به این سوال‌هاست.

تعریف و عوامل اصلی ایجاد آلودگی صوتی

باز هم پای ترافیک در میان است!

آلودگی صوتی عبارت است از انتقال صداهایی که به انسان‌ها یا زندگی حیوانی آسیب می‌زند. به عبارت دیگر آلودگی صوتی به صداهای بلندی گفته می‌شود که کیفیت زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما چه عواملی باعث ایجاد آلودگی صوتی می‌شوند؟ بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، ترافیک جاده‌ای بزرگ ترین عامل آلودگی صوتی در شهرهاست. درحالی که بخش عمده آلودگی صوتی به وسیله خودروها، موتورسیکلت‌ها و دیگر عوامل ترافیکی ایجاد می‌شود، عوامل دیگری مانند هواپیماها، بالگردها، بلندگوها و ابزارهای مورد استفاده در صنعت ساخت و ساز نیز به این آلودگی دامن می‌زنند اما این موارد تنها عوامل ایجاد آلودگی نیستند. گسترش دستگاه‌های الکترونیکی مثل تلفن، رایانه، تلویزیون، لوازم خانگی و بلندگوهای قابل حمل که در طول چند سال گذشته استفاده از آن‌ها فراگیرتر هم شده، باعث افزایش آلودگی صوتی‌ است که ما روزانه در معرض آن قرار داریم. برخی برنامه‌ریزی‌های شهری هم از عوامل گسترش آلودگی صوتی هستند. به عنوان مثال بزرگراه‌هایی که نزدیک به مناطق مسکونی ساخته می‌شوند، انبوه‌سازی مسکن، ایجاد مناطق دو منظوره، استفاده نشدن از عوامل کاهش دهنده سر و صدا و حتی نبود فضای سبز کافی در مناطق مسکونی، همگی می‌تواند باعث افزایش آلودگی صوتی شود. جالب است بدانید که یکی از راهکارهای مؤثر در کاهش آلودگی صوتی استفاده از گیاهان است. درختان بلند با کاهش دادن سرعت باد موجب هدایت نشدن امواج صوتی به طرف شنونده می‌شوند و به عنوان عایق صوتی در مقابل آلودگی صوتی عمل می کنند.

 

پر سر و صداترین و آرام‌ترین شهرهای جهان

گوانگجوی شلوغ 

و زوریخ آرام!

طبق جدیدترین مطالعات انجام شده، شهر گوانگجو در چین دارای بیشترین میزان آلودگی صوتی در دنیاست. سطح بالای آلودگی صوتی در این شهر باعث شده است که تقاضا برای عایق‌های صوتی در این شهر افزایش زیادی یابد و صنعت تولید عایق صوتی، این شهر را به دومین بازار بزرگ این محصول در جهان تبدیل کند.

  پرسروصداترین شهرهای دنیا

شهر دهلی هند بعد از گوانگجو بدترین شهر از نظر آلودگی صوتی شناخته می‌شود. سر و صدای ناشی از ترافیک که شدت آن معمولا به بیشتر از 85 دسی‌بل می‌رسد، مهم‌ترین عامل آلودگی صوتی در این شهر هند است. شهر قاهره مصر در رتبه بعدی قرار دارد. گفته می‌شود قاهره شهری است که هرگز نمی‌خوابد. تصور کنید در طول شب یا اوایل صبح با صدای 90 دسی‌بل از خواب بیدار شوید! آلودگی صوتی در این شهر آن‌قدر شدید است که معمولا مرگ و میرهای متعددی به همراه دارد. بمبئی، استانبول و پکن در رتبه‌های بعدی این فهرست قرار دارند. جالب است که بارسلونای اسپانیا، یکی از دو شهر اروپایی است که در فهرست پر سرو صداترین‌ها و در رتبه 7 قرار گرفته است. مکزیکوسیتی، پاریس و بوئنوس آیرس نیز به ترتیب در رتبه‌های 8، 9 و 10 قرار دارند.

  کم سر وصداترین شهرهای دنیا

در مقابل، شهر زوریخ سوئیس کمترین میزان آلودگی صوتی را دارد. وین، اسلو، مونیخ و استکهلم بعد از زوریخ کم سروصداترین شهرها در اروپا محسوب می‌شوند و سه شهر دیگر آلمان جزو 10 شهر آرام به شمار می‌روند که از میان آن‌ها دوسلدورف در رتبه 6، هامبورگ 7 و کلن در رتبه 9 قرار دارد.

 

 

وضعیت آلودگی صوتی در ایران

تهران، اصفهان و مشهد 

در خطر

حد مجاز آلودگی صوتی در شهرهای ایران و در مناطق مسکونی برای بازه زمانی 7 صبح تا 10 شب برابر 55 دسی‌بل و برای 10 شب تا 7 صبح برابر 45 دسی‌بل اعلام شده است. در این بین به گزارش ایرنا، سه شهر در معرض خطر هستند و گزارش‌ها حاکی از آن است که باید برای رفع مشکل آلودگی صوتی، هرچه زودتر دست به کار شوند.

  تهران

اطلاعات متوسط ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت در تهران، نشان می‌دهد بیشتر مناطق شهر از این نظر، بالاتر از حد مجاز قرار دارند. همان‌طور که مطرح شد و در حالی که آستانه تحمل آلودگی‌های صوتی برای انسان ۶۵ دسی بل است، در بعضی از مناطق تهران آلودگی‌های صوتی تا ۹۱ دسی بل رسیده‌است!

  اصفهان

برپایه آخرین آمارها 50 درصد از آلودگی‌های صوتی کلان‌شهر اصفهان ناشی از سروصداهای ناهنجار موتورسیکلت‌ها، 30 درصد مربوط به خودروهای شخصی، 20درصد مربوط به کارگاه‌ها و نزدیک 2 درصد مربوط به صدای خودروهای سنگین و اتوبوس‌های شهری است. در برخی مناطق اصفهان شدت آلودگی تا حد 82 دسی بل یعنی 55 درصد بیش از حد مجاز نیز می‌رسد. اصفهان از نظرآلودگی صوتی جایگاه دوم کشور را دارد.

  مشهد

کلان‌شهر مشهد با تردد روزانه بیش از یک میلیون خودرو، فعالیت‌های عمرانی و ساخت و ساز، تردد روزانه بیش از180 تا 200 فروند هواپیما، فعالیت‌های صنعتی و تولیدی از این نوع آلودگی رنج می‌برد. کارشناسان می‌گویند هم اکنون در کلان شهر مشهد تر از متوسط صوت به 70 تا 80 دسی بل در طول روز رسیده که این امر برای سلامت روانی و شنوایی افراد خطرناک است و باید هرچه زودتر برای حل آن، برنامه ریزی شود.

 

عوارض و آسیب‌های آلودگی صوتی بر سلامت روان و جسم

از کم حوصله‌شدن تا افزایش فشارخون

واحد اندازه‌گیری آلودگی صوتی «دسی‌بل» است و آستانه تحمل گوش انسان حدود ۱۳۰ دسی‌بل تعیین شده است. اگرچه ما انسان‌‌ها به سرو صدا عادت کرده‌ایم اما در موارد زیادی آلودگی صوتی بدون این‌که متوجه باشیم، عامل خستگی و کاهش ظرفیت و بازده کاری ما چه در مشاغل فکری و چه در شغل‌های بدنی و ساده است. آلودگی صوتی روی شرایط روحی و روانی ما هم تاثیر می‌گذارد و باعث اشکال در تطابق یافتن ما با محیط کار و حتی محیط‌های اجتماعی و خانواده می‌شود. در صورتی که مدت زمان قرارگرفتن در معرض آلودگی صوتی افزایش یابد، می‌تواند موجب کاهش قدرت شنوایی شود. آلودگی صوتی خطر ابتلابه امراض قلبی-عروقی را نیز افزایش می‌دهد. برای مثال، مشخص شده است اگر فردی به مدت هشت ساعت به‌طور مداوم در معرض سروصدای بالای ۷۰ دسی‌بل قرار گیرد، فشار خون او ۵ تا ۱۰ میلی‌متر جیوه افزایش می‌یابد. صداهایی با شدت ۱۶۰–۱۵۰ دسی بل موجب رنگ پریدگی، انقباض رگ‌ها، افزایش فشارخون و کاهش درجه حرارت بدن می‌شود. بدن ما حتی در خواب هم بدون این‌که از خواب بیدار شویم، به محرک‌های صوتی واکنش نشان می‌دهد و این واکنش‌ها بعد از قطع صدا هم ادامه می یابد. بررسی‌ها نشان می‌دهد کارگران کارخانجات چوب‌بری که با اره کار می‌کنند و باید صدای ۱۲۵ دسی‌بل را تحمل کنند شب‌ها وقتی به خانه برمی‌گردند، انگشتان‌شان سبز و سپس سفید می‌شود. این مشکل درنهایت می‌تواند به انقباض رگ‌ها و نارسایی در جریان خون منجر شود. مشکلات گوارشی، کم‌حوصلگی، بدخوابی و بی‌خوابی، پرخاشگری، اضطراب و استرس هم از پیامدهای مستقیم آلودگی صوتی است. صداهای بسیار بلند روی حیوانات هم تاثیر می‌گذارد و می‌تواند برای آن‌ها کشنده و مرگبار باشد. فلج، رعشه و تشنجات موضعی از تاثیرات صداهای با شدت ۱۶۰–۱۵۰ دسی‌بل روی حیوانات است.

 

8 نکته جالب و کمتر شنیده شده درباره آلودگی صوتی

دلیل افزایش تن صدای انسان‌ها مشخص شد!

صداهای بلند و ناهنجار اولین بار در سال 1886 به عنوان یک خطر ایمنی شناخته شدند. یک جراح اسکاتلندی به نام «توماس بار»، شنوایی 100 سازنده دیگ بخار را آزمایش کرد و متوجه شد کوبیده شدن پی‌در پی چکش روی آهن‌آلات باعث کاهش شدید شنوایی در این افراد شده است.

افزایش سروصدای محیطی باعث شده است که انسان‌ها نیز شدت صدای خود را در طول سال های اخیر افزایش دهند! بر اساس اعلام مجمع جهانی محیط زیست صوتی، شدت صدا در یک گفت‌و گوی زنده میان مردم نسبت به دهه 90 میلادی، بیش از 10 دسی‌بل افزایش یافته است.

  افراد و شرکت‌های زیادی در چند سال اخیر، بازنده دعوای حقوقی علیه آلودگی صوتی بوده‌اند. به تازگی یک پایگاه نظامی در توکیو به پرداخت 22 میلیون دلار به هشت هزار نفر از ساکنان منطقه‌ای در نزدیکی این پایگاه که به دلیل آلودگی صوتی ، دچار اختلال فشارخون شده بودند، محکوم شد.

 بر اساس مطالعه‌ای که در سال 2005 انجام شد، حدود 30 میلیون نفر در آمریکا روزانه در محل کار خود در معرض سطوح خطرناک آلودگی صوتی قرار دارند. از چهار میلیون نفری که در این کشور از کاهش شنوایی رنج می‌برند یک میلیون نفر، بر اثر آلودگی صوتی به این مشکل دچار شده‌اند.

در حالی که شدت صدای ایجاد شده توسط هواپیمای جت و قطار با هم برابر است، مردم صدای هواپیمای جت را 10 دسی‌بل شدیدتر از قطار تصور می‌کنند و این موضوع نشان می دهد که قدرت تشخیص شنوایی انسان در مقابل صداهای شدید، دقت بالایی ندارد.

از صدا می‌توان برای مقابله با صدا استفاده کرد‍! این روش در هدست‌های حذف سر و صدا استفاده می شود. در هدست‌های لغوکننده صدا، صدایی با دامنه موج یکسان اما با فاز متفاوت (آنتی فاز) تولید می‌شود که ترکیب این آنتی‌فاز و صدای اصلی، باعث ایجاد فرایندی به نام تداخل می شود و این دو صدا همدیگر را خنثی یا لغو می‌کنند.

 کاهش شدت صداهای محیطی حتی به میزان کم می‌تواند صرفه‌جویی اقتصادی زیادی به همراه داشته باشد. به عنوان مثال برآوردها در چند کشور اروپایی نشان می‌دهد کاهش 5 دسی‌بلی صدا، 1.4 درصد کاهش پرفشاری خون و 1.8 کاهش بیماری‌های عروق کرونر را به دنبال دارد که صرفه‌جویی اقتصادی سالانه آن در حوزه پزشکی، 3.9 میلیارد دلار است!

 صدای ناشی از مته‌های حفاری در صنعت نفت، صدای زیردریایی‌ها و بوق کشتی‌ها به شنوایی حیواناتی که از این حس برای یافتن غذا استفاده می‌کنند، آسیب جدی می‌رساند. صدای دستگاه‌های اکتشاف زیر دریایی در بیش از 480 کیلومتر دورتر از منبع صدا هم شنیده می‌شود. این صداهای گیج‌کننده باعث می‌شود برخی از انواع وال‌ها مثل وال‌های نوک‌دار به سواحل بیایند و برخی دیگر از وال‌ها مثل وال‌های گوژپشت، طول آوازهای خود را 29 درصد افزایش دهند.

 

چگونه از تاثیرات آلودگی صوتی بر سلامت‌مان بکاهیم؟

کاری کنید که نشنوید!

حالا که از عوارض و آسیب‌های آلودگی صوتی مطلع شدید، باید بدانید با انجام اقداماتی برای کاهش آلودگی صوتی، شما و خانواده‌تان می‌توانید احساس شادی و سلامت بیشتری داشته باشید و خودتان را در برابر این آسیب‌‌ها، بیمه کنید. اقداماتی که در ادامه مطرح می‌شود، می‌تواند به شما کمک ‌کنند.

  خانه‌تان را در برابر صدا مقاوم کنید

اگر نمی‌توانید منبع صدا را قطع کنید با مقاوم ساختن خانه یا دست‌کم اتاق خواب‌تان در برابر صدا، خودتان را از آسیب‌های آن محافظت کنید. پنل‌های فوم آکوستیک ارزان‌ترین انواع عایق‌های صداگیرهستند که نصب آسانی دارند و به سرعت اتاق شما را به یک اتاق مقاوم در برابر صدا تبدیل می‌کنند. استفاده از عایق‌های صوتی شیشه‌ای، راه پرهزینه‌تری است اما می‌تواند برای کاهش آلودگی صوتی در محیط داخل خانه بسیار موثرتر باشد.

  لحظاتی را در یک محیط آرام سپری کنید

گاهی اوقات دورماندن از سرو صدا واقعا غیرممکن است. اگر در خیابان شلوغی با ترافیک زیاد زندگی می‌کنید و مجبور هستید دایم سروصدای زیادی را تحمل کنید بهتر است در فواصل زمانی معین برای به دست آوردن تعادل روحی و روانی چند ساعتی را در یک منطقه آرام به عنوان مثال کتابخانه، یک فضای باز یا حتی یک قبرستان سپری تا احساس تازگی کنید و برای وارد شدن دوباره به محیط پر سرو صدا آماده شوید.

  از راه‌های کاهش استرس کمک بگیرید

یادگیری تفکر عمیق می‌تواند به شما در مقابله با تاثیرات سر و صدا کمک کند. وقتی احساس کلافگی می‌کنید، چشم‌هایتان را ببندید و روی نفس‌های عمیق و منظم تمرکز کنید. 10 بار نفس عمیق بکشید و سعی کنید سر و صدای اطراف را نادیده بگیرید. مهم نیست کجا هستید، چه در خیابان پر سر و صدا و چه در آشپزخانه منزل‌تان، می‌توانید از این تکنیک برای آرام کردن خود استفاده کنید.

  از هدفون‌های حذف‌کننده صداهای زاید کمک بگیرید

گوش گیر و هدفون‌های حذف‌کننده صداهای زاید جزو ابزارهایی هستند که به میلیون‌ها انسان کمک می‌کنند با سروصداهای روزمره کنار بیایند. گوش‌گیر ابزار ارزان‌قیمتی است که می‌توانید آن را از داروخانه‌ها تهیه کنید. هدفون‌های حذف‌کننده صدا اما کمی گران قیمت‌تر هستند با این حال اگر داشتن آرامش اولویت شماست، این هدفون‌ها ارزش هزینه‌کردن را خواهد داشت.

  کاشت درختان بیشتر

از آن جایی که برگ‌های سبز درختان انرژی‌های صوتی را جذب می‌کنند اگر امکان کاشت درختان بیشتر را در منطقه‌ای که زندگی می‌کنید دارید از این راه برای کاهش سرو صدای محیط استفاده کنید.

 

منابع:discovermagazine.com، thedoctorweighsin.com، krisp.ai، wikihow.com و ایرنا